Antiek glas: S-T-U-V-W-X-Y-Z
Antiek-Encyclopedie.nl: Het informatiepunt voor de antiekliefhebber.



Saint-Louis, Cristalleries de

Gesticht in 1767 als Verrerie Royale de Saint-Louis. Met Baccarat de voornaamste glasblazerij in Frankrijk tijdens de 18de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Savoy Glass House

In 1673 gesticht door George Ravenscroft die Italiaanse glasblazers in dienst nam voor zijn experimenten met een nieuw glasmengsel. In 1674 kreeg hij een zevenjarig patent op zijn loodkristal. Vanaf 1677 gebruikte hij het zegel met de ravenkop. In 1678 trok hij zich terug en werd opgevolgd door Hawley Bishopp. Het glas uit de Ravenscroft-periode is teer en wordt gemakkelijk aangetast door de glasziekte. Door Bishopp werd in 1682 een dikker soort loodglas ontwikkeld (in Engeland double-flint genaamd).
.Bronvermelding    |    Top


Scandinavisch glas

In Denemarken en Noorwegen werd in de 16de en 17de eeuw het meeste glas uit Italië en Duitsland geïmporteerd, hoewel een aantal inheemse glasblazers voor het hof werkte. Frederik III stichtte ca. 1652 een glashut in Kopenhagen op het terrein van zijn paleis. De eerste met succes bekroonde onderneming was de glasfabriek van Nöstetangen, in 1741 onder patronage van Christiaan VI gesticht. Hier werd een goede kwaliteit kristal gemaakt, beïnvloed door het Duitse en Engelse glas uit die tijd en dikwijls met radgravures versierd. Toen Nöstetangen in 1777 werd gesloten, vonden de meeste glasblazers een nieuwe werkkring hij Hurdals Verk, waar vanaf ca. 1757 kroonglas werd gemaakt. In de laatste helft van de 18de eeuw had een aantal graveurs, waaronder J. A. Becker een eigen atelier; zij graveerden glazen met monogrammen, waarbij de initialen in cartouches in de vorm van een bloemenkrans, traliewerk of een kroon werden gevat. In de periode 1777-1809 werd een grote verscheidenheid van kristal gemaakt in Hurdals Verk, waaronder slingerglazen met luchtspiralen of gekleurde spiralen in de stam en bokalen in Duitse stijl. Vanaf 1780 werd hier ook gekleurd glas geproduceerd. Na de sluiting van deze fabriek trokken de arbeiders naar de fabriek van Gjorvik (1809-1847) die kristal, gekleurd glas en het goedkopere sodaglas maakte. De eerste succesvolle glashut in Zweden was de Kungsholm Glasbruck, actief in de jaren 1676-1815. In de 17de eeuw werden hier glazen en vaatwerk à la façon de Venise gemaakt van dun sodaglas. De productie was voornamelijk voor het hof bestemd, wat blijkt uit de koninklijke initialen met kroon op de stam, handvatten en in het ornament. In de 18de eeuw stond de productie geheel onder invloed van het Duitse en Boheemse glas. De glazen werden dikker, de stammen meer gedrongen. Het glas werd in barokstijl gegraveerd, met o.a. het koninklijke wapen, monogrammen, de zon en de poolster. De productie omvat o.a. conische karaffen zonder stop, en glazen bekers gemaakt naar de zilveren bekers uit die tijd, met drie pootjes en een deksel. De Skänska Glasbrucket maakte in de periode 1691-1762 soortgelijk glaswerk. De Kosta-glasfabriek, gesticht in 1742, maakte serviesgoed en kleine kandelabers.
.Bronvermelding    |    Top


Schaperglazen

Glas met gebrandschilderde grisaille- en sepiaversiering (Schwarzlot) door Johann Schaper, in 1655 te Neurenberg gevestigd. Zijn werk (oorspronkelijk op vlakglas maar later op bokalen) vertoont technisch veel verwantschap met de Hollandse glasschilderkunst uit die tijd en munt vooral uit door zeer fijne kwaliteit, die nog werd verhoogd door het wegschaven van bepaalde partijen.
.Bronvermelding    |    Top


Schertsglas

(Du.: Fopglas, Narrenglas, Vexierglas) Drinkglas in de gedaante van mensen, dieren of voorwerpen (doedelzak, laarzen, pistolen, hoorns, trompetten enz.). Soms gemaakt van een constructie die het drinken zonder morsen uiterst moeilijk maakt (snakerijen).
.Bronvermelding    |    Top


Schmelzglas

(Du., Eng. calcedonia) Glas, waarbij twee kleuren glas gedeeltelijk zijn versmolten en daardoor het uiterlijk van een siersteen krijgt, doordat de kleuren op grillige wijze dooreenvloeien zoals bij onyx, agaat en chalcedon. De techniek stamt uit de Oudheid, maar is vooral beroemd geworden door de Venetianen, die in de 15de en 16de eeuw zeer fraai en dunwandig Schmelzglas maakten. In de 19de eeuw opnieuw toegepast in Bohemen en Engeland.
.Bronvermelding    |    Top


Schots glas

Robert Mansell, de man die in de 17de eeuw vrijwel de gehele glasindustrie in Engeland in handen had, verwierf in 1627 eveneens de rechten voor het maken van glas in Schotland. Toch kan men pas van glasfabricage van enige betekenis spreken toen aan het eind van de 17de eeuw Leith beroemd werd om zijn groene en zwarte flessen, meer in het bijzonder om flessen die 400 liter of meer konden inhouden. Dit volume werd verkregen door zuivere alcohol aan de glasmassa toe te voegen, waardoor deze na verdamping van de alcohol ging uitzetten. In de loop van de 18de eeuw werd naast de twee bestaande glasfabrieken (de Edinburgh & Leith Company en de fabriek van Charles Hay) nog een aantal andere in Leith gevestigd, die behalve flessen ook bier- en wijnglazen produceerden. In de 19de eeuw heeft Schotland zijn aandeel in de productie van geslepen en gegraveerd glas gehad, in welk verband vooral de Verreville-fabriek te Glasgow vermelding verdient. Behalve Leith en Glasgow waren Perth and Alloa centra die serviesgoed en flessen van mooi kristal hebben geleverd.
.Bronvermelding    |    Top


Schwarzlot

(Du.) Zwart-monochrome beschildering op glas en keramiek, die bestaat uit een mengsel van koperoxide en fijngemalen glas dat door verhitting met het glas wordt versmolten. Wanneer de verf verdund wordt opgebracht wordt de kleur sepia. Soms werd deze techniek in combinatie met ijzerrood email of verguldsel gebruikt. Ontwikkeld door Johann Schaper in de periode voor 1670.
.Bronvermelding    |    Top


Selderieglas

Hoog, vaasvormig glas, waarin selderiestelen werden geserveerd. Rond van vorm, naar de rand toe wijder uitlopend, korte stam en platte voet. Meestal gegraveerd. Zeer populair in de 18de eeuw in Engeland en Amerika.
.Bronvermelding    |    Top


Slingerglazen

Glazen waarvan de stam is versierd met één of meer gedraaide of geslingerde of in elkaar gevlochten witte of gekleurde glasdraden. De techniek is in de tweede helft van de 16de eeuw in Venetië ontstaan (latticinio), en met de façon de Venise verspreid over heel Europa, waar deze glazen vooral in de late 17de en 18de eeuw veel werden gemaakt. De slingers zijn meestal van wit glas, maar combinaties van witte met gekleurde slingers of alleen gekleurde slingers komen ook voor.
.Bronvermelding    |    Top


Snakerijen

Drinkgerei van allerlei vormen die bij het drinken in gezelschap een spelelement voegen. Snakerijen komen voor zowel in zilverwerk (o.m. het Hansje-in-de-kelder, de molenbeker, de stortebeker, de drinkuit) als in glas; deze laatste zijn de zgn. kulglazen zoals het pasglas, hevelglas en de angster. In Duitsland en de Nederlanden einde 16de – 17de eeuw in de mode.
.Bronvermelding    |    Top


Sodaglas

Wanneer voor de fabricage van glas soda (sodiumcarbonaat) als smeltmiddel is gebruikt, spreekt men van sodaglas. Het is breekbaarder dan potasglas en alleen kleurloos wanneer het uiterst dun wordt gebruikt.
.Bronvermelding    |    Top


Sodakalkglas

Zie Krijtglas
. Top


Spaans glas

Sinds de Romeinse tijd bestond een vrijwel onafgebroken productie met islamitische inslag maar, door de contacten via handel en zeevaart, gingen de Catalaanse glasblazers aan het eind van de 15de eeuw het Venetiaanse glas namaken. Dit is meestal gelig van tint, en toch nog met Moorse invloed. Het glas uit Barcelona wordt verder gekenmerkt door het van Venetië onafhankelijke en Perzische motieven vertonende, gebrandschilderde decor.
.Bronvermelding    |    Top


Spechter

(Du.) Slank en hoog cilindrisch glas op uitstaande voet en met deksel. Tijdens de 16de en 17de eeuw in Duitsland in gebruik. Het glas werd in vormen geblazen, waardoor het mogelijk was een gelijkmatig, gewafeld oppervlak te verkrijgen. De versiering bestaat uit ribben en ruiten, in rijen boven elkaar aangebracht.
.Bronvermelding    |    Top


Stangenglas

(Du.) Hoog, cilindervormig glas, versierd met opgesmolten bramen, noppen enz., met meestal gladde bovenrand en uitgewerkt voetstuk. In Duitsland in de 15de en 16de eeuw gemaakt.
.Bronvermelding    |    Top


Stiptechniek

Zie Diamantstipwerk
. Top


Stourbridge

(Worcestershire, Eng.) Vanaf de 17de eeuw belangrijk centrum van de Engelse glasindustrie. In het begin van de 17de eeuw vestigden zich veel Lotharingse glasblazers in Stourbridge, onder wie de families Tyzack, Henzey en Tyttery. Onder leiding van Sir Robert Mansell werd de mijnbouw tot ontwikkeling gebracht, zodat voldoende brandstof voor de glasovens aanwezig was. Tegen 1696 waren zeventien glashutten in Stourbridge gevestigd, gespecialiseerd in flessenglas, loodglas en vensterglas. Dit aantal nam in de 18de eeuw toe. In de late 18de eeuw werd loodglas gemaakt met slijpwerk in Duitse stijl. Ten gevolge van de Glass Excise Acts, waarbij belasting op grondstoffen werd geheven, trokken veel glasblazers naar Ierland en brachten de glasindustrie daar tot bloei. In de 19de eeuw kwam de glasindustrie in Stourbridge opnieuw tot grote bloei. Het glas is bekend om zijn rijkdom en verscheidenheid van kleuren, helderheid en eigen wijze van vormgeving en decoratie. Presse-papiers met millefiori-decoratie (boules) werden vanaf het midden van de 19de eeuw gemaakt, evenals robijnrood glas, blauw glas, en het in reliëf geslepen camee-glas, ontwikkeld door John Northwood.
.Bronvermelding    |    Top


Sulphides, cristallo-céramie of cameo-incrustation

(Fr., Eng. sulfures) Verschillende benamingen voor dezelfde decoratietechniek waarbij witte, onverglaasde porseleinen medaillons of cameeën in de glaswand van een voorwerp werden aangebracht. Niet te verwarren met cameeglas of Überfangglas dat uit gelaagd glas in verschillende kleuren bestaat. In de late 18de eeuw werd in Bohemen en in de vroege 19de eeuw in Frankrijk veel met deze techniek geëxperimenteerd, maar de resultaten bleven weinig bevredigend. Pas nadat de Engelsman Apsley Pellatt in 1819 tot de ontdekking was gekomen dat loodglas zich voor deze techniek het beste leende, werd het insluiten van medaillons geperfectioneerd en zeer veel toegepast bij de vervaardiging van de toen zo populaire boules en presse-papiers. Maar ook in knoppen van wandelstokken en zelfs in serviesgoed werden medaillons geïncrusteerd. In Frankrijk gebeurde dat in de fabrieken van Baccarat, Clichy en Saint Louis, terwijl in Engeland de glasfabrieken van Bristol, Nailsea, Stourbridge en Londen in dit soort werk gespecialiseerd waren. De kostbaarste stukken dateren resp. uit de jaren 1819-1835 en 1845-1860.
.Bronvermelding    |    Top


Tafelsierstuk of surtout

(Fr.) Zilveren, verguld bronzen, porseleinen of kristallen middenstuk op de dinertafel uit de tweede helft van de 18de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Tazza

(It., kop, schaal) Glazen, gouden of zilveren drinkschaal met wijde, ondiepe kelk met stam en voet, óf rechtstreeks op de voet gemonteerd. De kelk is plat of licht gewelfd, met of zonder rand. Deze vorm komt in de 16de eeuw veel voor bij de Venetianen en wel in cristallo of gekleurd glas, dikwijls in combinatie met email en verguldsel. In de late 16de en 17de eeuw werd de tazza met diamantgravering versierd. De vorm verspreidde zich met de façon de Venise snel door heel Europa.
.Bronvermelding    |    Top


Tiefschnitt

De 17de-eeuwse Boheemse geslepen reliëfs in dik glaswerk.
.Bronvermelding    |    Top


Tranenglazen

Wijnglazen met massieve stam waarin één of meer luchtbellen (glastranen) zijn ingesloten. Zeer geliefd in de 18de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Tuimelglas

(Eng.: tumbler, Du. tummler) Duikelglas of drinkglas zonder voet, naar onderen met een zware, naar buiten toe afgeronde bodem. Het werd altijd op de bovenrand neergezet; op zijn bodem neergezet, richt het glas zich vanzelf op, vandaar het bekende opschrift: “Trink’ mich aus und leg mich nieder, steh’ ich auf, so füll mich wieder”. Van de 16de – 18de eeuw in gebruik.
.Bronvermelding    |    Top


Überfangglas

Zie Cameeglas
. Top


Venetiaans glas

In de 12de eeuw namen Venetiaanse koopvaarders uit Syrië enige glaskunstenaars mee, die in Venetië een eigen werkplaats kregen. Tegen het einde van de 13de eeuw had de glasblazerij hier zo'n omvang aangenomen dat wegens brandgevaar alle ovens naar het eiland Murano werden overgebracht. Door glaskunstenaars emigratie te verbieden behield Venetië lange tijd een monopoliepositie op het gebied van glaswerk. De grootste bloei viel in de 15de en 16de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Vergulden

Evenals brons werd glas in de 18de eeuw soms vuurverguld. Een bijzondere gouddecoratie is die van het Zwischengoldglas. Hierbij is bladgoud, waarin decoraties zijn geëtst, op glas aangebracht en vervolgens overtrokken met een tweede waslaag. Deze techniek die al in de oudheid bekend was, werd halverwege de 18de eeuw opnieuw in Bohemen ontwikkeld en vooral voor pronkbokalen toegepast. Een eenvoudige vorm is gefoelied glas.
.Bronvermelding    |    Top


Verre de fougère

(Fr. fougère = varenplant) Glas van hetzelfde type als het Duitse Waldglas. Bij de fabricage ervan werd as van varens en beukenhout gebruikt. Het groene of amberkleurige glas dat vermoedelijk al tijdens de Romeinse overheersing op kleine schaal in Frankrijk werd gemaakt, was in de 14de eeuw in heel Frankrijk het gebruikelijke glas waarvan flesjes, kommen, kruiken, bekers enz. werden gemaakt. De decoratie bestaat uit braamnoppen. De productiecentra bevonden zich in de bosrijke streken van Normandië, Lotharingen en de Dauphiné.
.Bronvermelding    |    Top


Verre filé de Nevers

Zie Nevers.
. Top


Vetro a reticelli of reticella-glas

(v. Lat. reticulus = netwerk, Du. Netzglas) Variant van vetro di trina met twee gekruiste en op elkaar vastgesmolten lagen latticinioglas, met in ieder ontstaan vakje een kleine glastraan geblazen. Werd veel geïmiteerd in de 19de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Vetro di trina

(It., glas van kant) Uit de 16de eeuw stammende variant van de latticinio techniek; het patroon van de draden is hier fantasierijker uitgewerkt waardoor het effect van kantwerk ontstaat. Dit soort glas werd in de 19de eeuw veel nagebootst.
.Bronvermelding    |    Top


Vleugelglas

Drinkglas waarbij tegen de steel, symmetrisch en recht tegenover elkaar, zgn. vleugels zijn gesmolten. Deze vleugels bestaan uit een dikke, geknepen blauwe draad, van boven voluutvormig en naar onderen zigzag uitlopend. Op deze blauwe draad is een kleurloze draad met hanenkam gelegd. Werd in Venetië vanaf ca. 1550 gemaakt; later barokker en in de Nederlanden (‘coppen met serpenten’) en Duitsland (Flügelgläser) sinds eind 16de eeuw in grovere vorm nagevolgd, tot in de 18de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Vrijmetselaarsglas

Als zodanig herkenbaar aan de ingeslepen decors en inscripties. Stamt uit tweede helft 18de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Waldglas

(Du.) Potasglas dat sinds de 15de eeuw werd gemaakt in de bosrijke streken van Duitsland. De potas werd verkregen uit de as van bomen en bosplanten. Het Waldglas is meestal groen, maar ook amberkleurig of bruin getint. Het werd als grondstof gebruikt voor tal van specifiek Duitse vormen, zoals de Igel, Kuttrolf, Maigelein en Krautstrunk uit de 15de eeuw en de Roemer uit de 17de eeuw.
.Bronvermelding    |    Top


Waterford Glass Works

Gesticht in 1783 in Waterford, Ierland, door de gebroeders Penrose, die de glasfabrikant J. Hill uit Stourbridge in dienst namen. Met hem kwamen zeventig vakbekwame arbeiders uit Stourbridge mee, die de fabriek tot bloei brachten. Er werd een goede kwaliteit helder geslepen glas geleverd. In de 19de eeuw was de fabriek beroemd om de luchters van geslepen glas.
.Bronvermelding    |    Top


Wealden glass

Oudste Engels glas, 13de eeuw, genoemd naar The Weald, een bosrijke streek in Surrey. In Sussex en Kent werd hetzelfde soort potasglas gemaakt, zodat ‘Wealden glass’ een soortnaam is geworden. Het op het Duitse Waldglas lijkende Wealden glass werd voornamelijk voor vensterglas gebruikt, maar ook voor gebruiksvoorwerpen, zoals geribde bekers met lage voet, en kleine in de vorm geblazen flesjes. Belangrijke glasblazers uit deze tijd waren:Laurence Vitrearius (13de eeuw, vensterglas), John le Alemayne (14de eeuw, vensterglas, halfdoorzichtige flessen en gebruiksvoorwerpen), Jean Carré en andere glasblazers uit Lotharingen (16de eeuw, vensterglas en geblazen holglas). In de 16de eeuw moest het Wealden glass voor het façon de Venise glas wijken.
.Bronvermelding    |    Top


Willkomm

(Du.) Algemene term voor reuzenbokalen die in de 16de en 17de eeuw, vooral bij gildenmaaltijden, van hand tot hand gingen. De bokaal, die soms een hoogte van 70 à 80 cm heeft, is meestal van zilver of tin, maar komt een enkele keer ook voor in glas.
.Bronvermelding    |    Top


Willkommgläser

(Du.) Humpen, voorzien van een welkomst-inscriptie, die vooraanstaande gasten bij hun aankomst kregen aangeboden.
.Bronvermelding    |    Top


Yard-of-ale

(Eng.) Ca. 80 cm hoog, smal bierglas met trompetvormig mondstuk en bolvormige uitstulping onderaan. De yard-of-ale was een Engelse ‘snakerij’: tenzij men langzaam dronk, kwam de inhoud van het glas in het gezicht van de drinker terecht. Dit glastype (dat ook als half-yard voorkomt) werd in Engeland vanaf de17de eeuw gemaakt.
.Bronvermelding    |    Top


IJsglas

Zie Craquelé-glas
. Top


Zwischengoldgläser

Zie Vergulden
. Top

Glas alfabetisch gedeelte


A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z


. Top

 

 

Visie | Disclaimer | Bronvermelding | Contact | ©2006-2010 Antiek-Encyclopedie.nl