|
|
U bevindt zich hier: Home > Artikelindex > Goud & zilver > Goud & zilver K t/m N
Kaasboor
(Eng. cheese scoop) Zilveren gereedschapje met knopvormig ivoren of houten handvat, lange steel en een holgebogen blad. Karakteristiek voor Engeland, 18de eeuw.
.
| 
Kandeelkom
Kom met een of twee oren, voor het serveren van kandeel. Komt voor in zilver, tin en aardewerk. Het model van de kandeelkom is rechtwandig of in de vorm van een baluster met een wijde opening, het deksel is bolvormig en versierd met een eindornament. Soms staan de kommen op een blaadje met een verdieping in het midden. Kandeel was een warme drank of lepelkost bereid uit wijn (ook wel bier of melk), met eierdooiers, suiker en kaneel aangemaakt, al of niet onder toevoeging van wittebrood. In de 17de en 18de eeuw de traditionele traktatie voor kraamvrouwen en de kraamvisite. Een verwante vorm is de Duitse Wöchnerinnenschüssel.
. |
Karaat
(v. Byzantijns keration) Gewicht van 1/24 mark, bij goud 4 grein, bij zilver 12 grein; sinds de 16de eeuw wordt het laatste gewicht ook voor goud gebruikt.
. |
Kashouder
Houder van een zilverkas, zilververkoper met een winkel aan huis, een Oudhollandse term die in de 18de eeuw in onbruik raakte. Kashouders waren dikwijls zelf ook zilversmid.
. |
Kashoudersmerk
Wanneer nieuwe merken over oude zijn heengeslagen, spreekt men van overslag. Ook het kashoudersmerk is een overslag; het werd in de 18de en 19de eeuw aangebracht door winkeliers die werkstukken van kunstenaars doorverkochten.
. |
 |
. |
Kelk
Zie Miskelk.
.
King’s pattern
(Eng.) Bestekvorm uit de 19de eeuw. De vioolvormige uiteinden van de stelen en heften zijn versierd met een volutenrand. Schelpmotieven zijn aangebracht op het eind van de steel en bij de aanhechting van de steel achter op de lepelbak. Het midden van de steel is aan voor- én achterzijde gedecoreerd met het anthemionmotief.
. |
Klein keur
Zie tweede keur.
.
|
Knorpelstil (Du. Knorpel = kraakbeen) Ook wel Knorpelwerk genoemd; een vooral in de 17de eeuw veel voorkomende ornamentvorm, die bestaat uit kraakbeenachtig verdikkende vormen, nu eens lijkend op schelpen of oorschelpen (Ohrmuschelstil), dan weer enigszins deegachtig. Toepassingen van de Knorpelstil treft men aan in Duitsland, Frankrijk en Nederland (kwabornament), vooral in reliëf of geheel plastisch uitgevoerd aan meubels of in sieraden.  |
. |
Knorrecht of knorrenbeker
Zie Buckelbecher.
.
|
Knottekistje of bruidskistje Meestal van zilver, gedreven of gegraveerd met verschillende voorstellingen die op het liefdesleven betrekking hebben, omlijst door loofwerk van o.a. druivenranken en voorzien van een of andere spreuk. In dit doosje bevond zich een bedrag aan goudgeld. Nam het meisje - na een periode van kennismaking - het doosje aan, dan was hiermede de trouwbelofte gegeven, waarop de officiële verloving plaatsvond. Het kistje is meestal rechthoekig van vorm en heeft een deksel in de vorm van een halve cilinder.  |
. |
Koektrommels
Typisch Nederlands waren de zilveren koektrommeltjes die in het begin van de 19de eeuw in de mode kwamen. Ze komen rond en rechthoekig voor, al of niet met een parelrandje. De bijpassende blaadjes zijn van iets latere datum.
. |
Koffiekan
Zie Verseuse.
.
 |
. |
|
Kowsch (Russ. Brandenwijnkom) Karakteristiek Russisch, bootvormig drinkgerei met kort, geknikt, plat handvat van hout, zilver of onedel metaal. In gebruik in Rusland vanaf de middeleeuwen tot het eind van de 17de eeuw, meestal als stel: één grote kom voor plechtige gelegenheden die bij alle gasten rondging, en één kleinere, gegraveerd met de keizerlijke adelaar en de naam van de eigenaar. In de 19de eeuw als siervoorwerp opnieuw veel gemaakt.  |
. |
Krater
Mengvat uit de Griekse oudheid van een vorm die enigszins doet denken aan een distelbloem, met een buik die naar boven toe smaller wordt en ten slotte weer uitloopt in een brede bovenrand. De handvatten zijn meestal verticaal geplaatst met een naar binnen gekrulde voluut. De kratervorm kwam opnieuw in de mode tijdens de barok en inspireerde de vormen van talloze 18de eeuwse tuinvazen, kraantjeskannen en wijnkoelers.
. |
Kredenzbecher
Zie Dubbelbeker
.
Kugelbecher
(Du.) Zilveren beker met kogelvormige pootjes, rijk versierd met gedreven bladeren en vruchten. Voornamelijk gemaakt in Neurenberg en Augsburg, eind 17de en 18de eeuw.
. |
Kwabornament
Een hoogtepunt in de hamer- en drijfkunst vormde de kwabornamentiek. Deze siervorm was hoofdzakelijk geïnspireerd op de fysionomie van zeedieren, bestaande uit het vermeende kraakbenen skelet met daaromheen kwabben. Het kwabornament ontwikkelde zich in de maniëristische periode van de renaissance, tegen het einde van de 16de eeuw in de Nederlanden. In de daaropvolgende barokstijl werd het in ruime mate toegepast bij allerlei vormen van decoratieve kunst, met name in zilver. De beroemdste meester van het kwabornament was Paulus van Vianen, die vrijwel werd geëvenaard door Johannes Lutma sr. en jr. en Thomas Boogaert.
. |
Laatbekken
Ondiepe, ronde kom met één ajour bewerkt handvat, gebruikt bij de aderlating. Gemaakt van zilver, tin en Engels delftware (Bristol en Lambeth); 17de en 18de eeuw. Soms zijn de kommen voorzien van een schaalverdeling.
. |
Lampet
Tot het midden van de 18de eeuw stond op de schenktafel een lampet of lampetkan, vaak van tin, maar ook wel van zilver. Samen met de bijbehorende schotel diende deze kan om de aanzittenden in de gelegenheid te stellen de handen af te spoelen. Pas toen de vork ingeburgerd was en het met de handen eten als ongemanierd werd beschouwd, gingen de meeste lampetkannen in de smeltkroes. In de 19de eeuw werden voor de in de mode komende wastafels opnieuw lampetstellen gemaakt, toen echter van porselein.
. |
Loddereindoosje
(v. Fr. l’eau de reine, een bepaald reukwater) Klein bol- of eivormig doosje dat in twee helften scharniert, met daarin een sponsje of lapje, gedrenkt in reukwater. Dit flesje heeft een of twee ringen om het aan een ketting aan de gordel te hangen. Het werd gemaakt van zilver, brons al of niet verguld, ivoor of schildpad in zilveren zetting; sinds de 15de, maar vooral in de 18de eeuw in gebruik.
. |
Lofje
Ornament in de vorm van een gestileerd blaadje aan de achterkant van vorken en lepels, vanaf begin 18de eeuw in gebruik ter versteviging van de overgang van de lepelsteel in de lepelbak. Varianten zijn het dubbele lof, dat als schubben over elkaar ligt, en het Haagse lof, dat uit een enkel lof bestaat en waarvan de bovenrand iets naar buiten en naar achteren is getrokken.
. |
Luchter
Term waarmee zowel een kandelaar, lichtkroon als lantaarn kan worden aangeduid.
. |
Martelé
Behamerd. Door het hameren verandert de moleculenstructuur van het metaal, zodat het bros wordt. Daarom moet het metaal telkens worden gegloeid waardoor het opnieuw rekbaar en smeedbaar wordt. Om een holle vorm te maken wordt een vlakke plaat metaal vanuit het midden behamerd, waardoor het midden dunner wordt en rekt, zodat het bol gaat staan.
. |
Matteren
Kenmerkend voor het Friese zilver is o.a. de afwisseling tussen gladde profielen en gematteerde ondergronden.
. |
Meanderrand, Griekse rand of sleutelrand
(v. Meander, rivier in Klein-Azië) Ornamentrand met rechthoekig gestileerde bochten, ontleend aan de Griekse bouwkunst, veel toegepast tijdens het 18de eeuwse classicisme.
. |
Medicijnlepel of wonderlepel
Zilveren lepel uit de 18de en 19de eeuw waarmee medicijnen werden toegediend. De oudste lepels zijn klein met korte steel of zijn aan elke kant van de steel voorzien van een lepelbak van verschillende grootte. Uit het begin van de 19de eeuw stamt een vorm met opklapbaar deksel en rond handvat.
. |
|
Meesterteken Het persoonlijke stempel van de maker, een als meester ingeschreven vakman die een gildenproef had afgelegd. Koop hier het fraaie boek over meestertekens:
Goud- en zilvermerken van Voet geeft een overzicht van Nederlandse goud- en zilvermerken vanaf de vijftiende eeuw. Het overzicht is geordend op plaatsnaam en bevat vele afbeeldingen van merktekens. De heer Elias Voet (1868-1940) maakte omstreeks 1890 in Nederland een begin met het rubriceren van de namen van goud- en zilversmeden, meestertekens en gildestempels. L.B. Gans heeft aan dit werk een vervolg gegeven.
Beoordeling: Antiek-Encyclopedie.nl  Klik hier om alle boeken over antiek zilver te bekijken. |
. |
 |
. |
Mergboortje
(Eng. marrow scoop) Zilveren gootvormig lepeltje met een dunne, eveneens gootvormig uitgeholde steel, vanaf eind van de 17de eeuw, om merg uit beenderen te halen. In het begin van de 18de eeuw veranderde het model: in plaats van de lepelbak voorzag men de lepel van twee groeven van verschillende diepte. Typisch Engels.
. |
Minuiserie
Zie Grosserie.
.
(Mis)kelk of calix
(Lat.) Beker uit edel metaal die gebruikt wordt bij de consecratie van de wijn tijdens de mis.
. |
|
Molenbeker Zilveren beker van het type drinkuit. De voet is hier vervangen door een windmolentje, waarvan men de wieken kon laten draaien door te blazen door een pijpje: de beker moest dan leeggedronken worden, vóórdat de wieken stilstonden. Afkomstig uit de Nederlanden. Er zijn ook enkele Duitse exemplaren bekend; einde 16de – 17de eeuw in gebruik.  |
. |
|
Monstrans (Lat. monstrantia, v. monstrare = tonen) Reliekhouder, oorspronkelijk verplaatsbaar, waarin het reliek in een glazen cilinder voor iedereen zichtbaar was geborgen. In de eerste helft van de 14de eeuw bij het instellen van de Sacramentsdag deed zich de behoefte voor om ook de hostie op een dergelijke manier ten toon te stellen. De monstrans werd over het algemeen van edel metaal, en op zijn minst van verguld koper gemaakt. Hij rustte op een voet met schacht en nodus zoals bij de kelk; daarop stond een verticale cilinder die de hostie in de lunula (halvemaanvormige gouden of zilveren hostiehouder) kon bevatten. De cilinder werd door gotische architectonische onderdelen (contreforten, luchtbogen, pinakels enz.) ingevat en door een torentje bekroond. In de barok ontstond een nieuwe, cirkelvormige monstrans met een stralenkrans omgeven op een doorgaans balustervormige stam met voet.  |
. |
Muntenbeker
Zilveren beker of schaal op voet, waarin echte gouden of zilveren munten of penningen zijn ingewerkt, kenmerkend voor de renaissance in Duitsland en de Nederlanden; 16de - begin 17de eeuw in gebruik.
. |
Naald
Verstevigingsrib bij lepels op de aanzet van de lepelbak.
. |
Najade
(Fr. naïade, afgel. Van Gr. Naein = stromen) Stroomnimf, bronnimf.
. |
Nautulusbeker
Zilveren pronkbeker op voet, waarbij een grote nautulusschelp afkomstig uit de Indische oceaan als schaal dient; zeegoden zijn meestal in de zetting verwerkt, een Neptunusfiguur of een dolfijn vormt de voet. In Duitsland en de Nederlanden in de 16de en 17de eeuw zeer geliefd.
. |
Nef
Zie Cadenas, Trinkschiff.
.
Nereïden
Dochters van Nereus en Dores, nimfen van de zee.
. |
Nodus
(Lat. knoop) Knopvormige verdikking op de schacht van kelken en bokalen die het vasthouden vergemakkelijkt en tevens een decoratie-element is.
. |
Noeud de ruban
(Fr. noeud = knoop/strik en ruban = lint) In metaal geciseleerd, in het vlak of in reliëf weergegeven gestrikt lint; zeer karakteristiek ornament voor de Louis XVI-stijl.
. |
Goud & zilver alfabetisch gedeelte
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z
.