A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U -
V - W - X - Y - Z
|
|
U bevindt zich hier: Home > Artikelindex > Sieraden & emailwerk > Sieraden & emailwerk A t/m D
Ackroiet
Zie Toermalijn.
.
| 
Agaat
(v. Gr. achates) Ondoorzichtige edelsteen, rood met wit gelaagd, variëteit van het mineraal kwarts.
. |
Agalmatoliet
Chinese speksteen, komt in allerlei kleuren voor.
. |
Agraaf
Uit de fibula ontstond tijdens de middeleeuwen de agraaf, een kleine sierspeld waarmee de dames hun kleding bij de hals dichtspeldden. Deze speld werd vaak bezet met een intaglio of camee. Uit de agraaf kwam in de 17de eeuw weer de broche voort.
. |
Almandijn
IJzeraluminiumgranaat, die veel in verschillende gesteenten aangetroffen wordt, soms in kristallen van enkele kilo’s zwaar. De kleur is bruinrood tot donkerrood, maar steeds met een violette gloed, waardoor deze zich van de andere roodgekleurde granaatsoorten onderscheidt.
. |
Amanden
‘Valse’ edelstenen, alle producten die de echte edelstenen in kleur trachten na te bootsen.
. |
Amethist
Zie Kwarts
.
Aquamarijn
(v. It. aqua marina = zeewater) Doorzichtige, blauwgroene tot groenblauwe variëteit van het mineraal beril. De tint loopt van licht tot donker.
. |
Barnsteen
(Fr.: ambre jaune; Du.: Bernstein) Verzamelnaam voor een reeks fossiele harsen. Voor de versieringskunst en -industrie is het zgn. Baltische barnsteen van belang. Barnsteen wordt gesneden en gepolijst als ivoor en wordt gebruikt voor kleine sculpturen. De kleur is van licht goudgeel, oranje tot donkergeel en bruin; de rode kleur ontstaat in de loop der tijden door oxidatie. In de renaissance en de barok werd het materiaal vooral in Duitsland gebruikt voor vazen, schalen en als versiering van kabinetten.
. |
Barokparel
Onregelmatige, uitzonderlijk grote, natuurlijke parelvorming, vaak in de vorm van een peer. Werd in de 16de eeuw veel in sieraden verwerkt; van de specifieke vorm van de parel werd daarbij gebruik gemaakt om bijv. de romp van een mens, een dier of een fabeldier uit te beelden.
. |
Battersea
(Londen) Van 1753 tot 1756 was in York House een emailfabriek gevestigd die geëmailleerde snuifdozen, borden, flessenhangers, horlogekasten enz. produceerde. Het materiaal hiervoor kwam waarschijnlijk uit Birmingham. De fabriek stond onder leiding van J. Brook, de uitvinder van het overdrukprocédé.
. |
Beril
(v. Lat. beryllus) Mineraal waartoe o.a. smaragd en aquamarijn behoren. Als edelsteen geslepen, is het vnl. de doorzichtige, kleurloze variëteit die als beril wordt aangeduid. Ook enkele gekleurde variëteiten, waarvoor in de edelsteenkunde geen afzonderlijke benaming is, worden beril genoemd.
. |
Bezoardoos
Holle, ajour bewerkte gouden bol, die aan het eind van de 16de en het eerste kwart van de 17de eeuw door dames aan een ketting om hals of taille werd gedragen en die een bezoarsteen bevatte. De bezoarsteen is een verstening ter grootte van een muskaatnoot die wordt gevonden in de maag van de bezoargeit. Het bijgeloof van die tijd schreef de steen een grote genezende kracht toe. Voor gebruik maakte men een aftreksel in heet water, waartoe de steen met doos en al in het water werd gelegd; vandaar dat de bol van gaatjes was voorzien.
. |
Bibelot
(Fr., snuisterij) Siervoorwerp; soms zeer kostbaar.
. |
Bilston
(Staffordshire, Eng.) In de 18de en 19de eeuw centrum van emailindustrie. Grote productie van doosjes en reukflesjes in fantasievormen naar porseleinen originelen uit Meissen en Chelsea.
. |
Birmingham
Sinds 1740 centrum van emailindustrie, vooral bekend om zijn theebusjes en kandelaars. De decoratie komt overeen met die van South Staffordshire. Na 1780 gaat de kwaliteit sterk achteruit.
. |
Bisamappel of pomander
(Eng.) Reukbol die in de 15de en 16de eeuw aan een ketting om de hals werd gedragen en waarin aromatische kruiden en reukstoffen werden bewaard. De gouden of zilveren pomander is meestal rond van vorm, heeft een diameter van 3,5 – 6 cm en is versierd met graveerwerk. Een bijzondere vorm van de pomander is een ovaal model, samengesteld uit 4 - 8 uitklapbare segmenten, waarin verschillende parfums en kruiden werden bewaard.
. |
Bisschopsring
Ring die een bisschop bij zijn wijding ontvangt, een gebruik dat al in de 7de eeuw bekend is. De ring, te beschouwen als een soort zegelring, was versierd met een oude, gegraveerde steen die vaak nog van heidense oorsprong was. Aan het eind van de 12de eeuw bepaalde paus Pius III dat de bisschopsring voortaan van zuiver goud en de steen glad moest zijn om het gebruik van heidense stenen tegen te gaan.
. |
Bloedkoraal
(Lat.: corallium rubrum) Ressorteert onder de edelkoralen (corallium verum) en behoort tot de familie Gorgonaria. Wegens de kleur, die van lichtroze tot donker bloedrood varieert, spreekt men van bloedkoraal. Het wordt door poliepen, die in kolonies leven, als boompjes van ongeveer 30 cm gevormd. Deze boompjes hebben een brede stam, waarvan de kern hard is en rood gekleurd.
. |
Boîte à portrait
(Fr.) Platte, ovale of rechthoekige, met email en juwelen versierde gouden doos, waarvan het deksel van een portretminiatuur is voorzien. Het doosje werd ook wel d.m.v. een aan de bovenkant aangebrachte ring als hanger om de hals gedragen. Stamt uit de 16de eeuw, maar beleefde haar grootste bloei in de 18de eeuw.
. |
Bonbonnière
(Fr.) Ook bonbondoosje genoemd. Meestal elegant gedecoreerd en van een emailschildering voorzien.
. |
Briljant
In de 17de eeuw raakte de briljant in de mode. Bij dit slijpsel gaat men uit van de natuurlijke dubbele piramidevorm, waarbij de onderste piramide of tafel sterker wordt afgeknot dan de bovenste piramide of kollet. In totaal heeft een briljant 58 facetten; boven 33 en onder 25. Zo hebben de meeste stenen hun specifieke slijpsels, alle met eigen benamingen, zoals éméraude, baguette, marquise, pendeloque en briolet.
. |
Briolet of brillolette
(Fr. briller = schitteren) Peervormige edelsteen met facetten.
. |
Broche
1. Sierspeld, 2. Marquiseslijpsel van edelstenen.
. |
Cabochon
Edelsteen of ondoorzichtige steen met hoge glans, die in zijn natuurlijke vorm wordt behouden. De stenen worden alleen gepolijst en hoogstens hier en daar heel licht bijgeslepen.
. |
Calcedoon
Zie Chalcedon.
.
Camee
(v. It. cam(m)eo) Onder deze benaming worden gesneden edelstenen (soms als broche) verstaan, waarop de beelden of voorstellingen in reliëf voorkomen, in tegenstelling tot intaglio’s, waar de beelden verdiept ingesneden zijn. Het maken van cameeën wordt ook sculptuur genoemd, terwijl de arbeid van intaglio’s tornatuur heet.Tijdens de renaissance in Italië beleefde de glyptiek een opleving. De eeuwenoude techniek van cameeën snijden werd vooral in Italië en in Frankrijk beoefend.
. |
Cannetille of cantille
Spiraalvormig gewonden goud- of zilverdraad in de vorm van knoppen, piramides, rozetten en kokertjes. Het is sterk verwant aan filigrainwerk. (Zie bij goud en zilver)
. |
Chalcedon
Samenvattende benaming voor een aantal troebele, doorgaans gewolkte, half doorzichtige soorten topaas waarin verschillende variëteiten voorkomen die al vroeg als sier- of zegelsteen werden gebruikt: gewone chalcedon, karneool, sarder, chrysopraas, heliotroop, agaat en jaspis.
. |
Champlevé
Cellenemail waarbij in de ondergrond met de burijn of graveersteker vlakke holten werden aangebracht en een randje verhoogd bleef staan. Hierdoor ontstonden cellen die met email werden gevuld. De afscheidingen dienden om de verschillende kleuren niet door elkaar te laten lopen. Na het moffelen werd het oppervlak geslepen en gepolijst, waardoor een zelfde effect werd bereikt als bij het cloisonné-werk. Het werd overeenkomstig afgewerkt. Cloisonné en champlevé zijn gemakkelijk uit elkaar te houden; bij de eerste techniek zijn de metalen afscheidingen van gelijke en bij de tweede van onregelmatige dikte.
. |
Chrysoberil
(Gr. grusos = goud) Doorzichtig, glasachtig mineraal dat als edelsteen wordt geslepen. De kleur is licht geelgroen tot goudgeel en bruinachtig geel tot bruin; de doorzichtigheid is meestal volkomen, ook in de kleurloze exemplaren, die echter zeldzaam zijn. De hardheid ligt tussen die van robijn (korund) en edeltopaas, waardoor chrysoberil zonder bezwaar ook voor ringsteen kan worden gebruikt. De fraaiste exemplaren zijn die uit Ceylon en Brazilië.
. |
Chrysoliet
(Fr. péridot, Eng. peridot) Doorzichtige edelsteen uit de grote olivijngroep. De kleur is geelachtig groen tot donker olijfgroen, alhoewel in de lichte tinten een uitgesproken gele kleur met groenachtige gloed niet zeldzaam is. De naam stamt dan ook van deze laatste kleur. In de edelsteenhandel wordt de naam chrysoliet vaak als dekmantel gebruikt om andere stenen onder te schuiven, maar omgekeerd wordt de groene chrysoliet soms als smaragd uitgegeven.
. |
Chrysopraas
(Gr. prasos = groen) Een door nikkeloxide geelgroen gekleurde variëteit van het mineraal chalcedon, dat vaak door bruinachtig gekleurde gedeelten van het moedergesteente doorschoten is. Het pigment is niet altijd egaal verdeeld, maar lichter getint en bijna kleurloze gedeelten wisselen donkerder getinte af.
. |
Cloisonné
Cellenemail waarbij op het oppervlak een decoratie van metalen strookjes of draden wordt gesoldeerd. Hierdoor ontstonden cellen die met email werden gevuld. De afscheidingen of cloisons dienden om de verschillende kleuren niet door elkaar te laten lopen. Na het moffelen werd het oppervlak geslepen en gepolijst. Cloisonné en champlevé zijn gemakkelijk uit elkaar te houden; bij de eerste techniek zijn de metalen afscheidingen van gelijke en bij de tweede van onregelmatige dikte.
. |
Contre-émail
(Fr.) Keerzijde van voorwerpen die aan beide zijden zijn geëmailleerd.
. |
Devant de corsage
(Fr.) Groot, met edelstenen bezet sieraad, dat in de 18de eeuw door vrouwen op het rijglijf (corsage) werd gedragen. Meestal in bloem-, girandole- of kruisvorm met strik- en rankmotieven.
. |
Diadeem
(Gr. diadein = vastbinden) Oorspronkelijk een smalle haarband op het voorhoofd, door vorsten uit de oudheid gedragen. Tegenwoordig wordt het woord gebruikt om de voorhoofdsband als vrouwelijke haartooi aan te duiden. Deze band kan van stof of van een kostbaar, met edelstenen versierd stuk edelsmeedwerk gemaakt zijn.
. |
Diamant
Een koolstofkristal dat onder extreme druk en temperatuur tot stand is gekomen. In zuivere vorm is de diamant kleurloos en waterhelder; meestal maken verontreinigingen de steen echter geel tot bruinachtig. Andere kleurnuances lopen van donkerrood en roze tot groen, blauw en zelfs diepzwart. De hardheid is groter dan van enige andere stof en altijd nog 140 maal groter dan die van saffier en robijn, die in hardheid op de diamant volgen. Lichtbreking en dispersie van de diamant zijn zeer hoog en verlenen de steen de uitzonderlijke flonkering.
. |
Dormeuse
Oorbel van edelsteen of diamant, gemonteerd op een spil en voorzien van een bijzondere sluiting, meestal door middel van een moertje, waardoor dit sieraad tijdens de slaap op zijn plaats wordt gehouden.
. |
Draademail
Versieringsprocédé dat bestaat uit het incrusteren van metalen draden in email op de wijze van inlegwerk.
. |
Sieraden & Emailwerk alfabetisch gedeelte
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z
.